Hebron: een les in surrealisme

Hebron (of Al-Khalil in het Arabisch) is een speciaal geval. Heilig voor de drie grote religies omdat zowel Adam en Eva, Abraham, Isaac, Jacob en zijn vrouwen hier begraven zijn (althans volgens zij die religieus zijn dan toch). Net zo ver als de geschiedenis van deze plek tot het ontstaan van de mensheid teruggaat, zo diep zijn de breuklijnen tussen de verschillende religies ten gevolge hier van. Met andere woorden, Hebron als ultiem voorbeeld van religie als uitdrukking van intolerantie, eerder dan als uitdrukking van God (zoals dat jammergenoeg niet enkel hier het geval is). In Palestina placht men wel eens smalend te zeggen dat Hebron de frontlijn van de oorlog tussen de Israëli’s en de Palestijnen vormt. En dat kan je wel zeggen. De indruk die een dag Hebron nalaat, moet zeker en vast niet onder doen voor het surrealisme van Magritte. Dit is het tragische verhaal van twee volkeren die zowel verstrikt geraakt zijn in hun eigen geschiedenis en religie, als in die van elkaar.

En dat mag je vrij letterlijk nemen. De oude stad van Hebron is een wirwar van kleine straatjes waar (de meest) extremistische Joden zich sinds de bezetting van de Westbank en de Gazastrook in 1967 zijn beginnen vestigen tussen de plaatselijke bevolking. Vele Palestijnen werden en worden sinds toen met geweld door de settlers uit hun huis gezet. Anderen werden en worden door kapitaalkrachtige Joden verleid tot het verkopen van hun huis, dat reeds sinds generaties van vader op zoon overgaat, voor prijzen die ver boven de marktwaarde liggen (in hoeverre het niet cynisch is om hier van een normale immobiliënmarkt te spreken). Hierdoor is de oude stad van Hebron op zijn minst een zwaar psychiatrisch schizofrene patiënt, hetgeen dag in dag uit benadrukt wordt door de verstikkende bezetting – in alle mogelijke manieren: sociaal, economisch, psychologisch, etc. – en de actieve ondersteuning en bevordering van deze bezetting door het Israëlische leger (IDF – Israeli Defence Forces), dat met een ratio van 1 settler tegen 4 soldaten (435 settlers tegen ca. 1500 à 2000 militairen) actief medeplichtig is aan de instandhouding van deze allesbehalve rechtvaardige religieuze bezetting.

De Joden trachten vooral de bovenste verdiepingen van de eeuwenoude gebouwen in de oude stad in te nemen (strategisch belangrijker), net zoals ze overal in de Westbank hun settlements op hoge heuveltoppen trachten te bouwen (idem voor de heuvels rond Hebron). Her en der zie je dan ook het Israëlische nationalistische vlagvertoon (waarover ik het in eerdere posts al had) vanuit de huizen en verdiepingen die omgebouwd worden tot quasi burchten. Om in de moskee (of synagoge, al naargelang) van Abraham te kunnen geraken dienen de Palestijnen die moedig genoeg zijn om in de oude stad te blijven wonen, dagelijkse vernederingen aan de Israëlische checkpoints te ondergaan, net zoals een uitgebreide veiligheidscontrole (vergelijkbaar met de security checks op een luchthaven) aan de ingang van de moskee. Hoewel het de extremistische Jood Baruch Goldstein was die in 1994 dertig Palestijnen in koelen bloede neerschoot in de Abraham moskee, is het de radicale settlers in Hebron – net zoals overal in Israël trouwens – nog steeds toegestaan openlijk met machinegeweren rond te lopen.

Hoe surreëel deze hele situatie wel niet is, wordt pas echt duidelijk wanneer het menselijk wordt. Op de terugweg van de Abraham moskee worden we aangeklampt door een Palestijnse jongen – ongeveer 12 of 13 jaar oud – die kost wat kost zijn verhaal aan ons kwijt wil. Hij vertelt ons dat Joodse settlers, in feite hun buren, onlangs een deel van het huis hebben afgebrand waar ze met de hele familie wonen (rond de tien personen). Langs zijn neus weg vertelt hij dat de settlers eveneens zijn zus vermoord hebben! Alsof het de normaalste zaak van de wereld is… Jammergenoeg is dit wel degelijk de dagdagelijkse realiteit van de bezetting in Hebron. Terwijl wij met de mond vol tanden staan, toont hij ons effectief een uitgebrande zitkamer op de bovenste verdieping van hun huis. “’s Nachts hebben de Joden bovendien ook de watertanks op ons dak doorboord”, voegt hij daar aan toe. Terwijl we de watertanks aan het bekijken zijn merken we plotseling enige beweging op het dak, of beter versterkte vestiging, van de Joodse buren. Niet wetend of we nu moeten gaan lopen of praten, beginnen de settlers – degene die onze vriend al dit onrecht hebben aangedaan – naar ons te roepen: “Vanwaar zijn jullie?”, “Zijn jullie Joods?”, “Wat komen jullie hier doen?”. Onder het mom dat één van ons een Joodse moeder heeft, slagen we er in een gesprek met de buren aan te knopen. De meeste van hen zijn bezwaarlijk ouder dan 15, op één jongeman van ergens in de 20 na. Hij komt over de daken naar ons toe om verder met ons te praten… nu ja, praten, een monoloog af te steken. Met allerhande religieuze argumenten tracht hij ons te overtuigen van zijn gelijk. Ik heb de indruk dat hij vooral zichzelf nog meer overtuigt dan hij al was. Afkomstig uit Letland heeft hij familie verloren in de concentratiekampen van de nazi’s. Op de vraag of Palestijnen een bestaansrecht hebben, kan of wil hij evenwel niet antwoorden. De pijnlijke en schrijnende ironie van deze situatie is treffend. Des te meer wanneer nadien blijkt dat de Palestijnse jongen die ons zijn verhaal wou vertellen klaarblijkelijk bevriend is met één van zijn Joodse leeftijdsgenootjes… “Mijn vriend”, zegt hij, al wijzend naar een Joodse jongen met groene baret… wiens familie zijn zus in koelen bloede vermoord heeft, denk ik erbij. Blijkbaar was deze moedige Joodse rebel de enige die stenen gooide op zijn eigen familie toen ze hun Palestijnse buren voor de zoveelste maal aanvielen. Hebron: een les in abstract surrealisme.